Analfabeten en computers

zaterdag 4 september 2010

JD3_8578

Ellis Delken en Emmeke Boot hebben onlangs aan alfa-docenten een workshop gegeven over FC-Sprint². In de workshop hebben ze het computermateriaal laten zien wat we voor analfabeten hebben gebouwd. Eerste opmerking: analfabeten op de computer? Dat kan helemaal niet!

Ik word altijd wat kribbig als ik een docent over cursisten hoor zeggen dat ze iets niet kunnen. In de eerste plaats omdat het niet hoort bij het vak van een docent. We zijn er niet voor om al vooraf te bedenken wat cursisten niet zouden kunnen. We zijn er voor om met cursisten grenzen op te zoeken en die te slechten.

Ik weet ook wat meestal het effect is van zo’n constatering. Als een docent denkt dat een cursist iets niet kan is de kans ook heel groot dat dat uit gaat komen.

Maar zou de constatering kunnen kloppen? Zouden analfabeten niet kunnen werken met computers?

Een jaar of 12 geleden gaf ik elke week een paar uur les aan een Nederlandse analfabeet. Hij woonde in een dorpje bij Drachten. Tijdens een van de lessen vertelde hij me dat hij met de auto naar de Zwarte Markt in Beverwijk was geweest. En ik vroeg hem hoe hij daar dan kwam. Hij kon geen borden lezen en dit was nog in het pre-TOM TOM tijdperk.

Hij vertelde dat hij een keer met iemand meegereden was naar de Zwarte Markt en dat hij daarna wist hoe hij moest rijden. Zou je zo iemand kunnen leren een computer aan te zetten, internet op te gaan en in te loggen in een e-learning omgeving? Ik dacht het wel.

Toen wij in alfa groepen begonnen met FC-Sprint² dachten docenten aanvankelijk ook dat het werken met computers voor analfabeten te hoog gegrepen was. Toch zijn we het gaan doen. In het begin hoorde ik met grote regelmaat hoeveel moeite het cursisten kostte om te leren in te loggen. Maar ze leerden het. En na verloop van tijd hoorde ik het verhaal van een Marokkaanse cursiste die tegen haar zoon had gezegd dat ze elke avond een uur op zijn computer wilde werken. Daarmee wil ik niet zeggen dat het voor analfabete cursisten geen problemen meer geeft om in te loggen. Het is voor een analfabete cursist helemaal niet eenvoudig om in te loggen. Het is voor een analfabete cursist ook helemaal niet eenvoudig om te leren lezen en schrijven. En toch kan het.

Maar waarom zouden analfabeten met een computer moeten werken om te leren lezen en schrijven?

Een docente vertelde me over een mevrouw waarvan ze wist dat ze niet zou leren lezen en schrijven. Ze had haar al een keer of 7 tijdens een les verteld hoe je de ‘b’ moest uitspreken en nog wist ze het niet. En de docente moest natuurlijk ook door met de rest van de groep. Ze kon niet doorgaan met de ‘b’ en deze ene cursist. Inderdaad. Deze cursiste zou in deze groep met deze docente niet leren lezen en schrijven.

Dat is de tragiek van het lesgeven. Een docent zal zich richten op de middengroep. Voor langzame cursisten is dat tempo te snel en de kans is dus groot dat zij afhaken. Voor snelle cursisten is dat tempo te langzaam en zij zullen zich gaan vervelen.

Een computer met programma’s als deze zouden deze mevrouw echt kans geven om de letters te leren. Daardoor zou ze niet langer afhankelijk zijn van de docente en haar beperkte tijd. Het zou haar de mogelijkheid geven om 100 keer te horen hoe de ‘b’ klinkt.

Analfabeten kunnen niet met computers werken. Dat zal in veel gevallen kloppen. Ze kunnen ook niet lezen en schrijven. Shakespeare kon ook ooit niet lezen en schrijven. Cruyff kon ooit niet voetballen. Einstein kon ooit niet rekenen.

Maar goed nieuws… We kunnen het wel leren.

In Dokkum ooit aan een Nederlandse analfabeet gevraagd waarom hij wilde leren schrijven. Ik kreeg een geweldig antwoord. Dan kon hij beter googlen…

Ik word trouwens ook kribbig als leidinggevenden zeggen dat een personeelslid iets niet kan…

Lees meer