2-12-2022 stond er in de NRC een artikel over een Nederlands – Amerikaanse autistische jongen die in Amerika wel leert lezen en schrijven en in Nederland niet. De jongen komt in Nederland terecht op een cluster 3 school. Cluster 3 is voor leerlingen met een lichamelijke of verstandelijke beperking voor wie leren heel erg moeilijk is en waarbij er sprake is van een IQ lager dan 55. De vader zegt in het artikel:
Hij ging naar een school waar hij zich veilig voelde, maar weinig tot niets leerde.
Ik begon te begrijpen dat de scholen in Nederland die hoge verwachtingen van kinderen hebben, hem niet wilden, en de scholen die hem wel wilden, hem accepteerden zonder de voorwaarde van een goede opleiding.
Een pijnlijke constatering. Het is pijnlijk dat je haast het verband voelt tussen veiligheid en lage verwachtingen. Alsof die hand in hand gaan! En het is pijnlijk dat het blijkbaar mogelijk is dat deze jongen in de VS kan leren lezen en schrijven en dat ons onderwijs niet in staat is zo flexibel te zijn dat dat ook hier mogelijk is.
Een paar weken eerder was Ineke van de Craats op bezoek bij een cluster 3 school vso-zml De Hoge Brug. Daar heeft Angelique Verzijl-van Schajik een klas met (aanvankelijk) analfabete buitenlandse kinderen. Zij is erin geslaagd haar klas met Diglin+ te leren lezen en schrijven in een vreemde taal. En dat voor deze kinderen het Nederlands niet hun moedertaal is, maakt het voor hen nog veel moeilijker om te leren lezen en schrijven. Zie hier een weergave van het bezoek van Ineke.
Ik vermoed dat deze jongen zeer gebaat zou zijn bij Diglin+. Hij kan Engels leren lezen omdat hij in de VS hele woorden leert herkennen en hij hier bij het leren lezen in het Nederlands geconfronteerd wordt met klank-tekenkoppeling. Hij moet hier eerst klanken kunnen koppelen aan tekens en vervolgens daarmee woorden leren lezen. Het zijn twee benaderingen die al voor veel discussie hebben gezorgd.
Diglin+ combineert in feite beide benaderingen. Het is niet eerst de klank-tekenkoppeling en dan pas woorden lezen of leren herkennen. Het gebeurt tegelijkertijd. Je kan meteen het hele woord beluisteren en de betekenis zien. Maar je kunt ook de klanken apart beluisteren.
En ook in het Engels levert dat opmerkelijke resultaten op. Een docent van Newcastle College in Engeland vertelde vorige week op een congres in Wenen dat ze een volwassen cursist had die al twee jaar lang nauwelijks progressie maakte bij het leren lezen en schrijven in het Engels. Toen ze de Engelse versie van Diglin+ ging gebruiken maakte ze opeens heel snel progressie leerde ze uiteindelijk lezen en schrijven.
Er zitten trouwens allerlei haken en ogen aan deze voorbeelden. We kunnen niet zomaar voorbeelden met elkaar vergelijken. Ik weet niet of Diglin+ echt een verschil kan maken bij deze jongen. Het is maar de vraag of we ons wel zo kunnen baseren op IQ bijvoorbeeld. Zeker bij kinderen die het Nederlands niet beheersen is het zeer de vraag of het IQ wel goed meetbaar is. Het is dus maar de vraag of de kinderen in de klas van Angelique echt een IQ hebben lager dan 55. En bovendien is IQ geen vaststaand en onveranderbaar gegeven.
Maar ik vraag me ook af of vermeende of daadwerkelijke expertise ons niet in de weg kan zitten. Waarom krijgt deze vader te horen dat zijn zoon niet kan leren lezen en schrijven? Volgens mij is het niet de taak van het onderwijs om te constateren dat iets niet kan. De taak van het onderwijs is om te zoeken naar alternatieven als iets niet op de reguliere manier lukt.